Yêu cầu cấp thiết trong kỷ nguyên số

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang được đẩy mạnh, việc đảm bảo an ninh, an toàn thông tin trong ngành Giáo dục, đặc biệt là các kỳ thi quốc gia như Kỳ thi tốt nghiệp THPT trở thành một yêu cầu cấp thiết. Tình trạng lộ, lọt đề thi không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của hàng triệu thí sinh mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của ngành Giáo dục và sự công bằng trong thi cử.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ này, Chỉ thị số 37/CT-TTg ngày 07/10/2024 của Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cơ yếu Chính phủ trong việc hỗ trợ về nhân lực, giải pháp kỹ thuật và trang thiết bị để thực hiện ký số, xác thực, mã hóa, giải mã trong quá trình vận chuyển đề thi đảm bảo an toàn, bảo mật theo đúng quy định về truyền nhận thông tin bí mật nhà nước.

Trước đó, Ban Cơ yếu Chính phủ và Bộ GD&ĐT đã phối hợp thành công trong việc vận chuyển đề thi trong Kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, Kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế năm 2024. Kết quả tích cực từ những lần thử nghiệm này đã tạo tiền đề vững chắc để triển khai mô hình truyền đề thi mã hóa trên quy mô toàn quốc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Đề thi chuyển qua phương thức mã hóa

Phát biểu tại buổi Họp báo sau kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 ngày 27/6, Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng, Trưởng Ban Chỉ đạo cấp quốc gia kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 nhấn mạnh, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay diễn ra trong hai ngày 26 và 27 đã chứng kiến một sự thay đổi mang tính đột phá. Lần đầu tiên, đề thi không còn được vận chuyển theo cách truyền thống. Thay vào đó, toàn bộ các tệp tin đề thi đã được mã hóa và truyền tải qua hệ thống thông tin của ngành Cơ yếu Việt Nam.

Chỉ trong vòng vài phút, đề thi đã được gửi từ Hội đồng ra đề đến 63 Hội đồng thi tại các tỉnh, thành phố trên cả nước, giúp hàng triệu thí sinh bước vào phòng thi với tâm thế tự tin hơn bao giờ hết.

Thông tin thêm tại buổi họp báo, GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT cho biết, Hội đồng ra đề thi thành lập theo Quyết định của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thực hiện nhiệm vụ đúng kế hoạch, ra đề thi đáp ứng yêu cầu tổ chức thi. Theo đó, Hội đồng ra đề thi đã xây dựng đồng thời 02 bộ đề thi, 01 bộ đề thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006 và 01 bộ đề thi theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đề thi gốc được bàn giao cho các Hội đồng thi để tổ chức in sao kịp thời, bảo đảm bảo mật tuyệt đối qua hệ thống thông tin của ngành Cơ yếu Việt Nam.

Công nghệ mã hóa quốc gia

Sự thay đổi này không chỉ đơn thuần là một cải tiến kỹ thuật mà còn là một sự chuyển mình trong tư duy bảo mật, thay vì bảo vệ đề thi bằng các vòng vây vật lý, giờ đây, chúng được bảo vệ bằng khoa học và mật mã hiện đại.

Các công nghệ mã hóa và bảo mật dữ liệu vốn chỉ được dùng để bảo vệ thông tin tối mật của Đảng và Nhà nước, nay đã được áp dụng cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và toàn bộ quá trình được thực hiện bởi Ban Cơ yếu Chính phủ. Điều này đảm bảo tính toàn vẹn và xác thực của đề thi, chống lại mọi sự sửa đổi và thậm chí an toàn trước cả các mối đe dọa từ máy tính lượng tử. Đây là một tiền lệ chưa từng có trong lịch sử giáo dục và truyền tải tài liệu mật trên quy mô dân sự tại Việt Nam.

Cụ thể, kỳ thi THPT năm 2025 bao gồm 18 môn thi khác nhau, với dung lượng mỗi đề thi sau khi số hóa khoảng 2MB. Tổng cộng, hệ thống đã xử lý gần 2.3GB dữ liệu đề thi cho cả chương trình giáo dục cũ và mới.

Để đảm bảo truyền tải đề thi đã được mã hóa một cách an toàn, Ban Cơ yếu Chính phủ đã xây dựng giải pháp bảo mật để mã hóa/giải mã đề thi, cấp độ bảo vệ thông tin cấp độ TỐI MẬT và sử dụng 65 máy tính MẬT đã được trang cấp theo Quyết định số 729/KH-BCY ngày 13/11/2024 của Trưởng ban Ban Cơ yếu Chính phủ. Bộ GD&ĐT sẽ chịu trách nhiệm đảm bảo máy tính nghiệp vụ, máy tính truyền tin có kết nối Internet và các thiết bị cần thiết để sao chép dữ liệu giữa các hệ thống.

Năm 2025: Bước đột phá trong bảo mật đề thi

Năm 2025 được chọn làm thời điểm đột phá bởi ba lý do chính: số lượng đề thi tăng gấp đôi do áp dụng chương trình giáo dục mới song song với chương trình cũ; sự thành công của các thử nghiệm bảo mật đề thi cấp quốc gia năm 2024 và sự sẵn sàng của hạ tầng chuyển đổi số trong ngành Giáo dục, trong đó giải pháp bảo mật của ngành Cơ yếu đóng vai trò then chốt.

Để đảm bảo tuyệt đối an toàn cho đề thi THPT 2025, Ban Cơ yếu Chính phủ đã triển khai một chiến dịch quy mô lớn toàn quốc, với sự tham gia của các chuyên gia kỹ thuật cùng thiết bị mật mã hiện đại đã được điều động đến các địa phương để in sao đề thi. Tại mỗi điểm, một hệ thống bảo mật nghiêm ngặt được thiết lập, kết nối với mạng lưới thông tin Cơ yếu. Các cán bộ Cơ yếu và cán bộ ngành Giáo dục đã được huấn luyện tại chỗ để phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, tập trung mọi nỗ lực để ngăn chặn mọi nguy cơ rò rỉ thông tin.

Mặc dù đạt được những kết quả ấn tượng, việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống bảo mật vẫn là ưu tiên. Các mục tiêu cần hướng đến bao gồm xây dựng hạ tầng thông tin Cơ yếu chuyên biệt cho ngành Giáo dục, củng cố lực lượng cán bộ Cơ yếu tại địa phương, tăng tính tự chủ cho địa phương trong quản lý an ninh mạng và tối ưu hóa các giải pháp xác thực, bảo mật để quy trình vận hành được liền mạch và hiệu quả hơn.

Việc bảo mật đề thi bằng hệ thống Cơ yếu không chỉ là một giải pháp công nghệ đơn thuần mà còn là biểu tượng cho niềm tin của quốc gia. Nó cho thấy sự quyết tâm đổi mới vì một nền giáo dục minh bạch và khả năng làm chủ an ninh thông tin của công nghệ mật mã Việt Nam. Thành công này không chỉ bảo vệ một kỳ thi mà còn kiến tạo niềm tin vững chắc vào một xã hội minh bạch, công bằng, nơi mỗi bước chân vào tương lai của thế hệ trẻ đều được đảm bảo bằng sự an toàn tuyệt đối.