Triển khai thực hiện Luật Cơ yếu năm 2011, Bộ Quốc phòng đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trình Chính phủ ban hành nhiều nghị định, trong đó có Nghị định số 69/2013/NĐ-CP ngày 28/6/2013 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Cơ yếu về tổ chức của lực lượng cơ yếu và quản lý người làm công tác cơ yếu. Nghị định số 69/2013/NĐ-CP, là cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai thực hiện thống nhất, đồng bộ, hiệu quả công tác xây dựng tổ chức lực lượng cơ yếu và quản lý người làm việc trong tổ chức cơ yếu. Tuy nhiên, quá trình thực hiện đã nảy sinh những vướng mắc, bất cập, một số quy định không còn phù hợp, chưa bao quát được hết các vấn đề thực tiễn đặt ra, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và khắc phục những hạn chế, bất hợp lý, tăng cường xây dựng lực lượng cơ yếu, quản lý người làm việc trong tổ chức cơ yếu, bảo đảm đồng bộ về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về cơ yếu.

Bài viết trao đổi về những nội dung mới Nghị định số 03/2024/NĐ-CP ngày 05/9/2024 của Chính phủ (Nghị định) quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cơ yếu về tổ chức của lực lượng cơ yếu và quản lý người làm việc trong tổ chức cơ yếu.

1. Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng

Thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 56-NQ/TW ngày 05/3/2020 của Bộ Chính trị về Chiến lược phát triển ngành Cơ yếu Việt Nam đến năm 2030 và định hướng đến năm 2045 với mục tiêu, quan điểm xây dựng ngành Cơ yếu Việt Nam cách mạng, chính quy, tiến thẳng lên hiện đại, lực lượng cơ yếu tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và nhân dân; được tổ chức thống nhất, chặt chẽ, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đúng với tính chất của ngành khoa học - kỹ thuật cơ mật đặc biệt thuộc lĩnh vực an ninh quốc gia; xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên cơ yếu có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và nhân dân; để quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật Cơ yếu, trong đó làm rõ về đối tượng người làm việc trong tổ chức cơ yếu gồm 3 đối tượng: Người làm công tác cơ yếu; người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu; người được tuyển chọn để đào tạo, bồi dưỡng, huấn luyện chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu (Điều 23 Luật Cơ yếu) và bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật quy định đối với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.

Nghị định đã điều chỉnh về phạm vi, đối tượng áp dụng là người làm việc trong tổ chức cơ yếu gồm 3 đối tượng: Người làm công tác cơ yếu; người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu và người được tuyển chọn để đào tạo, bồi dưỡng, huấn luyện chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu.

2. Về tổ chức của lực lượng cơ yếu và thành lập, tổ chức lại, giải thể tổ chức cơ yếu

Nghị định sửa đổi quy định hệ thống tổ chức cơ yếu Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngoại giao có “tổ chức cấp Cục” là cơ quan đầu Hệ để phù hợp với chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đồng thời bổ sung quy định về việc trước khi trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, cơ quan, tổ chức đề nghị thành lập, tổ chức lại, giải thể tổ chức cơ yếu thuộc hệ thống tổ chức cơ yếu các Bộ, ngành, địa phương gửi dự thảo đề án, tờ trình đến tổ chức cơ yếu đầu Hệ; đối với việc thành lập, tổ chức lại, giải thể tổ chức cơ yếu đầu Hệ gửi đến Ban Cơ yếu Chính phủ để lấy ý kiến những vấn đề liên quan đến cơ yếu như bố trí người làm công tác cơ yếu, trang thiết bị, phương tiện cần thiết để triển khai hoạt động khi thành lập tổ chức cơ yếu.

3. Về tuyển chọn người vào tổ chức cơ yếu

Trên cơ sở kế thừa quy định của Nghị định số 69/2013/NĐ-CP; đưa một số nội dung quy định tại Thông tư số 144/2014/TT-BQP ngày 28/10/2014 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hướng dẫn việc tuyển chọn người để đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu và người vào làm công tác cơ yếu (Thông tư số 144/2014/TTBQP); bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Cơ yếu, Nghị định bổ sung quy định chi tiết về tuyển chọn người vào tổ chức cơ yếu, gồm tuyển chọn người để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu và tuyển chọn người để làm việc trong tổ chức cơ yếu (làm công tác cơ yếu và làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu), cụ thể:

(1) Tiêu chuẩn tuyển chọn người để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu: (i) Đối với người tốt nghiệp trung học phổ thông trở lên, ngoài các tiêu chuẩn về bản lĩnh chính trị, phẩm chất, tư cách đạo đức, lối sống, sức khỏe còn phải đáp ứng tiêu chuẩn có tính đặc thù cơ yếu (tự nguyện phục vụ lâu dài trong tổ chức cơ yếu; giữ gìn và bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật công tác cơ yếu, kể cả khi thôi làm việc trong tổ chức cơ yếu; có lịch sử chính trị gia đình và bản thân trong sạch, rõ ràng, không có ai hoạt động cho đế quốc và các tổ chức phản động, phải được cấp có thẩm quyền kết luận về chính trị); tuổi đời từ đủ 18 tuổi đến không quá 30 tuổi; (ii) Người đang làm việc trong các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước được tuyển chọn để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu đáp ứng tiêu chuẩn quy định như đối với tiêu chuẩn tuyển chọn người tốt nghiệp trung học phổ thông trở lên, đồng thời phải đáp ứng tiêu chuẩn còn thời gian công tác từ đủ 05 năm trở lên tính từ thời điểm quyết định cử đi đào tạo, bồi dưỡng; có trình độ, chuyên ngành phù hợp để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu; (iii) Người đang làm việc trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân được tuyển chọn để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật đối với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân; đồng thời phải đáp ứng tiêu chuẩn có tính đặc thù cơ yếu; còn thời gian công tác từ đủ 05 năm trở lên tính từ thời điểm quyết định cử đi đào tạo, bồi dưỡng; có trình độ, chuyên ngành phù hợp để đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu.

(2) Tiêu chuẩn tuyển chọn người để làm công tác cơ yếu và làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu thực hiện theo quy trình thống nhất, chặt chẽ và phải căn cứ vào điều kiện, tiêu chuẩn, yêu cầu vị trí, chỉ tiêu biên chế của cơ quan, tổ chức sử dụng cơ yếu; được cơ quan có thẩm quyền thẩm tra, xác minh, kết luận về tiêu chuẩn chính trị trước khi ra quyết định tuyển chọn; việc tuyển chọn người vào làm việc trong tổ chức cơ yếu được thực hiện thông qua xét tuyển; bảo đảm dân chủ, công bằng, công khai, minh bạch, đúng pháp luật và bình đẳng giới; lựa chọn được những người có phẩm chất, trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu tuyển chọn.

4. Về sử dụng người làm việc trong tổ chức cơ yếu

Nghị định sửa đổi, bổ sung các quy định về bố trí, phân công công tác, điều động, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, kéo dài thời gian giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, biệt phái, luân chuyển, miễn nhiệm, từ chức, buộc chuyển công tác khác, chuyển ngành, thôi việc, đi nước ngoài, hạn tuổi phục vụ đối với người làm việc trong tổ chức cơ yếu; Nghị định cũng đã quy định chi tiết về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, hồ sơ thực hiện quy định về sử dụng người làm việc trong tổ chức cơ yếu: (1) Đối với người làm việc trong tổ chức cơ yếu thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân thực hiện theo quy định của Đảng và pháp luật đối với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân. (2) Người làm việc trong tổ chức cơ yếu không thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân thực hiện theo quy định của Đảng và pháp luật như cán bộ, công chức; trước khi trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định điều động, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, kiêm nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, đi nước ngoài, chuyển ngành, thôi việc, cơ quan, tổ chức sử dụng cơ yếu trao đổi ý kiến bằng văn bản với tổ chức cơ yếu đầu Hệ; đối với Cục trưởng, Phó Cục trưởng tổ chức cơ yếu đầu Hệ, cơ quan trực tiếp quản lý cơ yếu trao đổi ý kiến bằng văn bản với Ban Cơ yếu Chính phủ; trừ trường hợp cử đi nước ngoài đối với người làm việc trong tổ chức cơ yếu thuộc Bộ Ngoại giao.

5. Về đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá, xếp loại chất lượng người làm việc trong tổ chức cơ yếu

Nghị định bổ sung quy định về nguyên tắc, nội dung, chương trình, quản lý công tác đào tạo, bồi dưỡng và quyền lợi, trách nhiệm của người được cử đi đào tạo, bồi dưỡng đối với người làm việc trong tổ chức cơ yếu, trong đó quy định: Chương trình bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu theo tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm người làm việc trong tổ chức cơ yếu; Chương trình bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước về cơ yếu theo tiêu chuẩn chức danh người làm việc trong tổ chức cơ yếu, gồm: (1) Đối tượng 1: Cục trưởng và tương đương, Phó Cục trưởng và tương đương; Vụ trưởng, Phó Vụ trưởng; người đứng đầu tổ chức sự nghiệp, tổ chức sự nghiệp đặc biệt, cấp phó của người đứng đầu tổ chức sự nghiệp, tổ chức sự nghiệp đặc biệt; (2) Đối tượng 2: Trưởng phòng và tương đương, Phó Trưởng phòng và tương đương; (3) Đối tượng 3: Trưởng ban và tương đương, Phó Trưởng ban và tương đương; Đội trưởng, Phó Đội trưởng; (4) Đối tượng 4: Trợ lý, Cơ yếu viên và tương đương Trưởng ban Ban Cơ yếu Chính phủ quy định nội dung, chương trình, thời gian, hình thức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu và kiến thức quản lý nhà nước về cơ yếu quy định. Đồng thời Nghị định bổ sung quy định về nguyên tắc đánh giá, xếp loại chất lượng; đánh giá theo 05 nội dung chính, gồm: Chính trị tư tưởng; đạo đức, lối sống; tác phong, lề lối làm việc; ý thức tổ chức kỷ luật; kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Xếp loại chất lượng theo 04 mức, gồm: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; hoàn thành tốt nhiệm vụ; hoàn thành nhiệm vụ; không hoàn thành nhiệm vụ. Tiêu chí chung về đánh giá, xếp loại chất lượng và tiêu chí cụ thể về xếp loại chất lượng cũng đã được quy định chi tiết làm cơ sở để áp dụng thực hiện thống nhất trong ngành Cơ yếu.

6. Về xử lý kỷ luật người làm việc trong tổ chức cơ yếu

Nghị định quy định về nguyên tắc xử lý kỷ luật; các trường hợp chưa xem xét xử lý kỷ luật; các trường hợp được miễn trách nhiệm kỷ luật; thời hiệu, thời hạn xử lý kỷ luật; các hành vi bị xử lý kỷ luật; các hình thức kỷ luật; áp dụng các hình thức kỷ luật; thẩm quyền xử lý kỷ luật; trình tự thủ tục và thực hiện các trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật đối với người làm việc trong tổ chức cơ yếu. Đặc biệt Nghị định quy định một khoản đối với 13 hành vi vi phạm pháp luật về cơ yếu, cụ thể: (1) Vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Điều 11 Luật Cơ yếu; các quy chế, chế độ, quy định về công tác cơ yếu; (2) Vi phạm quy định về kê khai, bổ sung lý lịch, lịch sử bản thân và gia đình; quy định về thẩm tra lý lịch người làm việc trong tổ chức cơ yếu; (3) Không chấp hành mệnh lệnh hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ, lơ là, tùy tiện, chậm trễ gây trở ngại, ảnh hưởng đến việc hoàn thành nhiệm vụ được giao; (4) Vi phạm do chấp hành mệnh lệnh của người có thẩm quyền, nếu có căn cứ cho rằng mệnh lệnh đó trái pháp luật, nhưng không kịp thời báo cáo, báo cáo sai hoặc không báo cáo với người ra mệnh lệnh hoặc với cấp trên trực tiếp của người ra mệnh lệnh; (5) Vi phạm quy định nghiên cứu, sản xuất, cung cấp, quản lý, sử dụng, thu hồi, tiêu hủy sản phẩm mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước; (6) Thực hiện không đúng quy định nghiệp vụ về công tác mã, dịch, chuyển, nhận điện mật; (7) Vô ý làm lộ bí mật hoặc làm mất tài liệu bí mật mật mã, sản phẩm mật mã của ngành Cơ yếu; (8) Vi phạm quy định về trực nghiệp vụ cơ yếu; (9) Vi phạm các quy định về bảo đảm an ninh, an toàn sản phẩm mật mã, hệ thống mạng sử dụng cho liên lạc cơ yếu; (10) Vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng sản phẩm, dịch vụ mật mã dân sự; (11) Vi phạm về tham gia hoạt động, hợp tác với tổ chức, cá nhân liên quan đến bí mật nhà nước khi chưa được phép của cấp có thẩm quyền; (12) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc mượn danh tổ chức cơ yếu để giải quyết việc riêng gây ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, tổ chức cơ yếu; (13) Vi phạm quy chế về quản lý và sử dụng điện mật cơ yếu, quy chế làm việc của cơ quan, tổ chức sử dụng cơ yếu. Tùy theo mức độ, người làm việc trong tổ chức cơ yếu vi phạm quy định pháp luật về cơ yếu có thể bị xử lý kỷ luật từ khiển trách đến buộc thôi việc hoặc có thể bị xử lý hình sự. Đây là một nội dung quy định thể hiện tính chất đặc thù cơ yếu nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, quy định của Luật Cơ yếu và yêu cầu thực tiễn.

7. Về quản lý người làm việc trong tổ chức cơ yếu

Nghị định sửa đổi, bổ sung quy định về nội dung quản lý người làm việc trong tổ chức cơ yếu; nhiệm vụ và quyền hạn của Ban Cơ yếu Chính phủ; nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ, ngành, địa phương, tổ chức cơ yếu các cấp và nghĩa vụ, trách nhiệm của người làm việc trong tổ chức cơ yếu. Trong đó, quy định Bộ, ngành, địa phương tiếp nhận, phân công công tác đối với người được tuyển chọn cử đi đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cơ yếu sau khi tốt nghiệp. Đây cũng là một nội dung quy định chi tiết để giải quyết các vấn đề bất cập thời gian qua mà các Bộ, ngành, địa phương có nhiều ý kiến khác nhau trong thực hiện.

Nghị định số 03/2024/NĐ-CP ngày 05/9/2024 của Chính phủ được ban hành đã thể chế hóa chủ trương của Đảng, quy định của pháp luật, phù hợp với thực tiễn; khắc phục được những bất cập, hạn chế, thiếu đồng bộ, những lỗ hổng pháp lý; đồng bộ hệ thống pháp luật về cơ yếu; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về cơ yếu đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng lực lượng cơ yếu trong tình hình mới.

Để triển khai thực hiện Nghị định, Ban Cơ yếu Chính phủ đã tổ chức phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện đến các cơ quan, đơn vị thuộc Ban và các hệ Cơ yếu. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Ban Cơ yếu Chính phủ, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, thủ trưởng các cấp cùng với nỗ lực lớn, quyết tâm cao của cán bộ, nhân viên trong lực lượng cơ yếu, việc triển khai, áp dụng Nghị định sẽ được thực hiện thống nhất, thông suốt, hiệu quả. Đây cũng là hành lang pháp lý góp phần quan trong để ngành Cơ yếu phát triển, nhất là về tổ chức và nguồn nhân lực, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao, lập thành tích xuất sắc chào mừng Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống của ngành Cơ yếu Việt Nam (12/9/1945- 12/9/2025), xứng đáng với danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân mà Đảng, Nhà nước phong tặng.