Trước những cơ hội và thách thức của Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư, trong bối cảnh chuyển đổi số (CĐS) toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, việc sử dụng mật mã để bảo mật thông tin bí mật nhà nước là yếu tố đặc biệt quan trọng, không chỉ trong quá trình CĐS mà còn góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, chống lại các hình thức chiến tranh trên không gian mạng.

Thời gian qua đã có rất nhiều các văn bản pháp luật được ban hành, có thể kể đến như: Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình CĐS quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 đều xác định bảo đảm an toàn, an ninh mạng là nhiệm vụ trọng tâm quốc gia, là then chốt để CĐS thành công và bền vững, đồng thời là phần xuyên suốt, không thể tách rời của CĐS. Quyết định số 204- QĐ/TW ngày 29/11/2024 của Ban Bí thư phê duyệt Đề án CĐS trong các cơ quan Đảng, giao Ban Cơ yếu Chính phủ chủ trì, phối hợp với Văn phòng Trung ương Đảng, các cơ quan Đảng ở trung ương, các tỉnh ủy, thành ủy nghiên cứu, cung cấp, triển khai nhanh chóng, kịp thời, tổ chức quản lý, giám sát các sản phẩm mật mã (SPMM), giải pháp bảo mật, xác thực, an toàn thông tin của Ban Cơ yếu Chính phủ; chủ trì đào tạo, tập huấn cán bộ công nghệ thông tin, cơ yếu của các cơ quan Đảng sử dụng và quản lý các SPMM. Nghị quyết số 175/ NQ-CP ngày 30/10/2023 của Chính phủ phê duyệt Đề án Trung tâm dữ liệu quốc gia, giao nhiệm vụ Ban Cơ yếu Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn, xác thực và bảo mật thông tin dùng mật mã, triển khai dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng Chính phủ cho các hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu tại Nghị quyết.

Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 06/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ CĐS quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (gọi tắt là Đề án 06). Tham gia trong Đề án 06, Ban Cơ yếu Chính phủ có nhiệm vụ cung cấp chữ ký số chuyên dùng cho cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức khi tham gia vào Cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống thông tin điện tử các cấp; cung cấp giải pháp ứng dụng mật mã đảm bảo xác thực, bảo mật cho các hệ thống thông tin phục vụ giải quyết các thủ tục hành chính.

Thiếu tướng Đào Xuân Long, Cục trưởng Cục Quản lý kỹ thuật nghiệp vụ mật mã

Thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, ngày 14/02/2023, Ban Cơ yếu Chính phủ đã ban hành Kế hoạch số 80/ KH-BCY về việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao trong triển khai Đề án 06, trong đó xác định rõ mục tiêu triển khai thực hiện hiệu quả, toàn diện các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao tại Đề án 06 theo chức năng, nhiệm vụ của Ban Cơ yếu Chính phủ; yêu cầu bảo đảm đầy đủ, kịp thời, đồng bộ và hiệu quả những nhiệm vụ đã được xác định trong triển khai Đề án. Theo đó, các đơn vị chức năng của Ban Cơ yếu Chính phủ đã phối hợp cùng Cục Viễn thông và Cơ yếu/Bộ Công an, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội/Bộ Công an triển khai bảo mật và mở rộng băng thông bảo mật cho kênh truyền dữ liệu giữa các trung tâm dữ liệu của hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia và dân cư tại Hà Nội và Hồ Chí Minh. Ngoài ra, Ban Cơ yếu Chính phủ cũng bảo đảm hơn 960.000 chứng thư số các loại cho các Bộ, ngành, địa phương phục vụ triển khai Đề án 06; bảo đảm hạ tầng kỹ thuật để ký số và bảo mật hơn 86 triệu căn cước công dân, hơn 1 triệu hộ chiếu gắn chip điện tử; triển khai hơn 120.000 sản phẩm mật mã cho hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; bảo đảm toàn vẹn, chống sao chép, chống giả mạo dữ liệu công dân lưu trên chip điện tử…

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, ngoài việc thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về chủ trương, chính sách trong lĩnh vực bảo mật, an toàn thông tin thì tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước là một trong các nhiệm vụ trọng tâm được Ban Cơ yếu Chính phủ và ngành Cơ yếu Việt Nam tích cực, chủ động triển khai.

Ngày 05/3/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 56-NQ/TW về Chiến lược phát triển ngành Cơ yếu Việt Nam đến năm 2030 và định hướng đến năm 2045 trong đó xác định: “phải có chủ trương, giải pháp đột phá nhằm bảo đảm tuyệt đối bí mật thông tin lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước. Xây dựng ngành Cơ yếu Việt Nam cách mạng, chính quy, tiến thẳng lên hiện đại là giải pháp then chốt, quyết định. Đây là nhiệm vụ cơ bản, cấp thiết, là trách nhiệm của toàn Đảng và cả hệ thống chính trị, trong đó, lực lượng cơ yếu giữ vai trò nòng cốt”.

Bên cạnh đó, ngày 01/4/2024, Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 01/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 16/5/2024 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cơ yếu về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước, với các nguyên tắc cơ bản:

(1) Nhà nước thống nhất quản lý và tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ mật mã, chuyển giao công nghệ mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước;

(2) Nhà nước độc quyền sản xuất và cung cấp SPMM để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước;

(3) Triển khai SPMM, mạng liên lạc cơ yếu, quản lý sử dụng SPMM phải bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ, nghiêm ngặt trên cơ sở xác định nhiệm vụ của hai chủ thể tham gia là cơ quan và người làm cơ yếu với cơ quan và người sử dụng cơ yếu.

Ngày 29/4/2024, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký Quyết định số 1707/QĐ-BQP ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Nghị định số 01/2024/ NĐ-CP ngày 01/4/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cơ yếu về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước nhằm cụ thể hóa các nội dung đã được quy định tại Nghị định số 01/2024/ NĐ-CP. Việc triển khai thực hiện Nghị định số 01/2024/NĐ-CP bảo đảm sự chỉ đạo thống nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đối với Ban Cơ yếu Chính phủ trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước; kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về hoạt động mật mã để bảo vệ thông tin bí mật nhà nước; thống nhất quản lý mạng liên lạc cơ yếu; quản lý kiểm soát việc sử dụng các loại SPMM; đồng thời bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên, hiệu quả giữa Ban Cơ yếu Chính phủ với Bộ, ban, ngành, địa phương, các cơ quan, đơn vị trong Bộ Quốc phòng, các tổ chức cơ yếu đầu Hệ trong triển khai thực hiện các nội dung, nhiệm vụ tại Nghị định.

Năm 2024, Ban Cơ yếu Chính phủ đã hoàn thành xây dựng nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu Ban Cơ yếu Chính phủ phục vụ cho việc kết nối, khai thác, chia sẻ dữ liệu của các cơ quan, đơn vị ngoài Ban Cơ yếu Chính phủ kết nối vào nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia (National Data Exchange Platform - NDXP) của Bộ Thông tin và Truyền thông và Nền tảng trao đổi dữ liệu quốc gia (Vietnam Data Exchange Platform - VDXP) do Văn phòng Chính phủ xây dựng; bổ sung thông tin, làm giàu cơ sở về SPMM đạt trên 90% SPMM; Xây dựng và ban hành Khung tiêu chí SPMM hiện đại, triển khai phần mềm quản lý SPMM và trang thiết bị nghiệp vụ từ Cục Quản lý Kỹ thuật nghiệp vụ mật mã tới các hệ Cơ yếu.

Hiện nay, CĐS không còn là xu hướng phổ biến mà đã trở thành yêu cầu tất yếu, khách quan đối với mỗi quốc gia, ngành Cơ yếu cần tập trung nghiên cứu, phát triển các thuật toán mật mã an toàn, có khả năng kháng lượng tử để sẵn sàng thay thế các thuật toán mật mã đang sử dụng khi máy tính lượng tử ra đời; đồng thời nghiên cứu, phát triển các hệ thống kỹ thuật mật mã tích hợp đa dịch vụ, đa nền tảng, hiện đại, tự động hóa để đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành, quản lý tập trung, thống nhất, đảm bảo tuyệt đối bí mật thông tin lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, chỉ huy của lực lượng vũ trang, phục vụ công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành của các cơ quan Đảng, Nhà nước và các ngành, các cấp trong hệ thống chính trị; xây dựng các trung tâm tích hợp dữ liệu, cung cấp dịch vụ mật mã, giám sát, hỗ trợ kỹ thuật từ xa; nghiên cứu, thiết kế, chế tạo các SPMM, sản phẩm bảo mật và an toàn thông tin chuyên dụng, hiện đại, đồng bộ, có khả năng tích hợp vào các hệ thống công nghệ thông tin - viễn thông quan trọng quốc gia, có khả năng gắn kết giữa các sản phẩm, tiến tới xây dựng hệ sinh thái của ngành Cơ yếu trong thời gian tới.